Koń jaki jest, każdy widzi

Właściwie to miałem coś napisać dopiero w weekend, ale komentarz Kasi (o, tutaj) jakoś tak pozytywnie na mnie wziął  i wpłynął, powiedziałem więc sobie: ‘Bouge ton cul !’ (‘Rusz dupę!’) i napisz coś sensownego (mniej lub bardziej). I miałem napisać o homofonach (homophones) w rodzaju poêle¹ (patelnia) i poil (sierść, maść, włos – w zależności od kontekstu) i kilku innych przy okazji. Ale w tej samej chwili przyszło mi na myśl, że poil samo w sobie jest już ciekawe, a oto dlaczego.

Zarówno w języku polskim, jak i francuskim istnieje wyrażenie ‘wszelkiej maści’ (de tout poil), czyli wszelkiego rodzaju (de toutes sortes). Ale sam nigdy nie zastanawiałem się jak nazwać umaszczenie (robe – identycznie jak sukienka) u takiego, dajmy na to, konia – otóż okazuje się, że nasz swojski kasztan (nie mylić z takim z placu Pigalle) to l’alezan, koń kary to le noir, a gniady – le bai. Jest ich oczywiście dużo więcej, ale sam nie jestem w stanie odróżnić gniadego od kasztana, nawet gdyby każdy z nich przedstawił mi się osobiście...

Natomiast gdybyśmy chcieli powiedzieć, że znamy się jak łyse konie, to francuskim odpowiednikiem będzie tutaj s’entendre comme larrons en foire (dosłownie: rozumieć się jak złodzieje na jarmarku); mimo, że sens jest praktycznie ten sam, to obie wersje są zaskakująco różne, jakkolwiek żadnej z nich nie można odmówić uroku. Sprawa komplikuje się w przypadku, gdy chcemy przetłumaczyć polskie „Słowo się rzekło, kobyłka u płota” – jako, że wpisuje się w historyczno-anegdotyczny rys kulturowy naszego kraju, próżno szukać doskonałego odpowiednika po francusku². Ale to przecież nic takiego, przed nami jeszcze setki pytań bez odpowiedzi...

Niech Wam się przyśni rycerz (albo rycerka) na białym koniu. Niekoniecznie z mleczkiem do czyszczenia.

  

 

¹ poêle może też znaczyć: piec, kuchenka, całun (sic!) – wtedy jest rodzaju męskiego, natomiast gdy chodzi o patelnię, zmienia rodzaj na żeński. Przypadek? Nie sądzę. ;)

² właściwie możemy się posłużyć cytatem z Van der Meerscha: ‘Chose promise, chose due’

³ sam nie wiem, kto to był Van der Meersch, ale tak brzmi bardziej uczenie.